Antrasit Kömür Nedir
Gezegenimizin en eski jeolojik oluşumlarından çıkarılan antrasit kömür milyonlarca yıldır yer altındaydı. Kömür, bu dönem boyunca aşırı yüksek bir basınca ve ısıya maruz kaldı ve bu da onu mevcut olan en sıkı ve en sert kömür haline getirdi. Örneğin, taş kömürleri daha yumuşaktır, jeolojik olarak “yeni” olan bu kömüre göre daha fazla ısı enerjisi üretme potansiyeline sahiptir.
Antrasit kömür, kömür türleri arasında en kırılgan olanıdır. Yandığında çok sıcak mavi bir alev üretir. Parlak siyah bir kaya olan antrasit, en çok ABD’nin Pensilvanya eyaletinde çıkarılır. Ayrıca, genellikle Amerika’nın Kuzeydoğu bölgesindeki konut ve ticari binaları ısıtmak için kullanılır. Scranton’daki Pennsylvania Antrasit Miras Müzesi, kömürün bölge üzerindeki önemli ekonomik etkisinin altını çiziyor.
Antrasit kömür, mevcut olan kömür çeşitleri arasında en temiz yanan kömür olarak kabul edilir. Diğer kömürlere göre daha fazla ısı ve daha az duman üretir ve yaygın olarak el ateşlemeli fırınlarda kullanılır. Bazı ev tipi ısıtma sobası sistemleri hala odundan daha uzun süre yanan antrasiti kullanır. Antrasit, özellikle trenlere yakıt doldurmak için kullanan lokomotif mühendisleri tarafından “taş kömürü” olarak adlandırılmıştır.
Antrasit Kömürün Özellikleri
Antrasit, her biri yüzde 1’den daha az olacak şekilde yüksek miktarda sabit karbon (yüzde 80 ila 95) ve çok düşük sülfür ve nitrojen içerir. Nem içeriği kabaca yüzde 5 ila 15’tir. Kömür yavaş yanar ve yüksek yoğunluğu nedeniyle tutuşması zordur, bu nedenle her yerde tercih edilmez.
Isıtma Değeri
Antrasit, kömür türleri arasında (yaklaşık 900 derece veya daha yüksek) en sıcak olan sıcaklıklara ulaşır ve tipik olarak kilogram başına yaklaşık 100 bin joule’ün üzerinde enerji ortaya çıkarır.
Kullanılabilirlik
Antrasit kömürü oldukça nadirdir, bu sebepten alış/satışı zordur, fiyatları pahalıdır ve kullanımı sınırlıdır. Dünyadaki tüm kömür kaynaklarının çok küçük bir yüzdesi antrasit kömürden oluşur. Yukarıda da belirttiğimiz üzere, daha çok ABD’nin Pensilvanya eyaletinde çıkarılan antrasit, 1800’lerin sonlarında ve 1900’lerin başlarında yoğun bir şekilde çıkarıldı ve kalan kaynakların derin konumları nedeniyle erişim zorlaştı. Pennsylvania’da şimdiye kadar üretilen en büyük antrasit miktarı 1917’de gerçekleşti.
Nerelerde Üretilir
Tarihsel olarak, antrasit, Pensilvalya’nın kuzeydoğu bölgesinde, özellikle Lackawanna, Luzerne ve Schuylkill ilçelerinde 1500 kilometre karelik bir alanda çıkarıldı. Daha küçük kaynaklar yine ABD’de Rhode Island ve Virginia’da bulunur.
Ülkemizde ise henüz antrasit kaynağı bulunmadı, daha çok linyit kömürü gibi kömürler Zonguldak ve çevre illerde çıkarılır.
Nitelikleri Kullanımını Nasıl Etkiliyor
Antrasit kömür, tutuşturulduğunda koku çıkarmaz veya genişleyip birbirine kaynaşmadığı için “bağlanmayan” ve serbest yanan bir kömür türü olarak kabul edilir. Çoğunlukla az beslemeli stokerli kazanlarda veya sabit ızgaralı tek imbikli yandan damperli stokerli kazanlarda yakılır. Kuru tabanlı fırınlar, antrasitin yüksek kül füzyon sıcaklığı nedeniyle kullanılmaktadır. Daha düşük kazan yükleri ısıyı daha düşük tutma eğilimindedir ve bu da nitrojen oksit emisyonlarını azaltır.
Antrasitin yanmasından oluşan partikül maddeler veya ince kurum, uygun fırın konfigürasyonları ve uygun kazan yükü, ateş altı hava uygulamaları ve uçucu kül enjeksiyonu ile azaltılabilir. Antrasit yakıtlı kazanlardan kaynaklanan partiküllerin sebep olduğu kirliliğini azaltmak için kumaş filtreler ve elektrostatik çökelticiler kullanılabilir. Yanmadan önce toz haline getirilen antrasit daha fazla partikül madde oluşturur.
Kömür Standart Sınıflandırması‘na göre, antrasit diğer kömür türlerine kıyasla ısı ve karbon içeriğinde ilk sırada yer almaktadır.
