Gobi ÇölüMoğolistan’ın güneyinde, Moğol Altayları ile Khangai Dağları ve kuzeybatı Çin’deki Himalaya Platosu arasında yer almaktadır. Adını Moğolca “susuz yer” anlamına gelen “gobi” kelimesinden almıştır. Moğolistan ve Çin’in büyük bir kısmına yayılan bu çöl, her yöne uzun mesafeler kat edilebilir.
Gobi Çölü nerede bulunur? Sorusunun cevabını detaylı konumu ile birlikte paylaştık. Gobi Çölü hangi kıtadadır? Bir sorunun cevabını aradığımızda cevabı Orta Asya’da buluyoruz. Bu çöl 160 km uzunluğunda, 500 ila 1000 km genişliğinde ve 1.300.000 km genişliğindedir.2 geniş bir araziyi kaplar. Bu bölge soğuk karasal çöl iklimine sahiptir. Kışlar soğuktur. ortalama sıcaklık -200S’nin altında. 33 Ocak’ta0Gobi çölünün bitki örtüsü, gerçek çöl, çöl çayırları ve bozkır karışımıdır. İklime rağmen, Gobi Çölü bölgesinin Moğol kısmı tüm dünyada vahşi yaşamı destekler. Uzun mesafeli vahşi yaşam göçü de dahil olmak üzere tarihi bir vahşi yaşam topluluğunu destekleyen dünyanın en büyük bozkır ekosisteminin bir parçasıdır.
Dünyanın en büyük beşinci çölü unvanına sahiptir. Gobi ÇölüNesli tükenmekte olan birçok tür içerir. Kurak ve yarı kurak biyomlar, dünya nüfusunun %20’sine, çoğunlukla çiftçilere ve çobanlara ev sahipliği yapmaktadır.
Gobi Çölü’nün Özellikleri
Gobi Çölü nerede bulunur? sorusunu çölün kapladığı yerleri ifade ederek cevaplayalım. Gobi, batıda Gaksun Dzhungar (Dzhungar) ve Trans-Altay Gobi, merkezde ve doğuda Doğu veya Moğol Gobi ve güneyde Alkha Platosu’ndan (Alaşan Çölü) oluşur.
1. Fiziksel özellikler
Gasun Gobi, batıda Tien Shan’ın mahmuzları ve güneyde Bei dağları ile sınır komşusudur. 1500 metre yüksekliğe kadar yükselir. Hafif tepeler ve bazen ovadan 90 metrenin üzerinde yükselen kayalık sırtlarla ayrılan geniş çöküntülerden oluşan karmaşık bir labirent ile hafif dalgalıdır.
Çöl kayalık ve neredeyse susuz. Ancak nadiren, bazı depresyonlarda solonchaklar ortaya çıkar. Toprak grimsi kahverengi, jips ve halit (kaya tuzu) içerir. Bitki örtüsü seyrektir, ancak ara sıra ılgın çalıları olan kanallarda daha zengindir. Saksalonlar ve güherçileler, yıllık halofitler (tuza dayanıklı bitkiler) vardır.
2. Jeoloji
Gobi Çölü’nün ÖzellikleriBölgeyi jeolojik açıdan incelediğimizde ovalarının tebeşir ve diğer tortul kayaçlardan oluştuğunu görürüz. Senozoyik yaştadırlar, yani yaklaşık 66 milyon yıl öncesine kadar uzanırlar. İzole edilmiş alçak tepelerden bazıları daha eskidir. Kabartma küçük yüzen kum kütleleri içerir.
Orta Gobi denilen bir bölgede Mesozoyik dinozor kalıntıları ve Cenozoik memeli fosilleri bulundu.
Çöl aynı zamanda eski insanların yaşadığı Paleolitik ve Neolitik bölgeleri de içerir. 1990’larda yapılan başarılı kazılar, Orta Moğolistan’ın güneybatısındaki Tsagaan Agui’de (Beyaz Mağara) 35.000 yıllık eserler ortaya çıkardı.
3. Gobi’nin İklimi
Gobi Çölüİklim keskin bir şekilde karasal ve kuraktır. Kış şiddetli, ilkbahar kuru ve soğuk, yaz ılıktır. Yıllık sıcaklık aralığı etkileyici. Ocak ayındaki ortalama düşük sıcaklıklar -40°С’ye ulaşır. Temmuz ayında ortalama yüksek sıcaklıklar 45°C’ye ulaşır. Günlük sıcaklık aralıkları da oldukça geniş olabilir.
Yıllık toplam yağış miktarı batıda 50 mm’den az, kuzeydoğuda 200 mm’nin üzerinde değişir. Yaz aylarının en fazla yağış aldığı doğu bölgelerinde ise muson yağışları hakimdir. Sonbahar, kış ve ilkbaharda Gobi’de kuzey ve kuzeybatı rüzgarları hakimdir.
4. Drenaj ve toprak
Gobi Çölü’nün drenajı çoğunlukla yeraltındadır. Yüzey nehirlerinin çok az kalıcı akışı vardır. Dağ dereleri Gobi’nin etekleriyle sınırlıdır. Ancak o zaman bile çabuk kurur, gevşek toprakta veya tuzlu kapalı çöküntülerde soldurur. Birçok nehir sadece yazın akar. Öte yandan, yeraltı suları yaygın ve sığır yetiştiriciliği için yeterli kalitededir.
Gobi’nin toprağı çoğunlukla grimsi kahverengidir ve kahverengi karbonlu (karbon bakımından zengin), jips (alçı içeren), kaba çakıllı, genellikle kumlu solonchaks ve tekirlerle birleştirilir.
Gobi Çölü’nün florası ve faunası
Çöl bitki örtüsüm seyrek ve seyrek. Dağların altındaki ovalarda, platoda az miktarda çalı bitki örtüsü vardır. Kızamık, kapari, kışlık yağ, güherçile ve çalımsı halofitik bitkilerden oluşur. Solonchaklarda halofilik gruplar baskındır.
Yarı çöl yollarda otsu ve pelin grubuna ait bitkiler bulunur. Gobi Altay ve diğer yaylalarda çöl-tahıl bozkırları alçak yamaçları tamamen kaplar. Üst kısımlarda tüy otu bozkırlarının dağ çeşitleri vardır.
Vahşi develer gibi büyük memeliler de dahil olmak üzere çöl hayvanları çok çeşitlidir. Kulan, guatrlı ceylan ve ceylan procapra (bir çeşit antilop) çölde yaşayan diğer hayvan türleridir. Bir zamanlar çölün batı kesiminde dolaşan Przewalski’nin atının artık vahşi doğada soyu tükenmiştir. Çöl ayrıca dağ sıçanı ve sincap gibi kemirgenlere ve sürüngenlere de ev sahipliği yapar.
İnsanlar ve ekonomi
Nüfus yoğunluğu düşüktür. km2 kişi başına bir İç Moğolistan’ın Çin nüfusu 1950’den beri önemli ölçüde arttı. İç Moğolistan’da konuşulan ana dil Çince’dir. Yerel halkın asıl mesleği göçebe sığır yetiştiriciliğidir, ancak Çinlilerin yoğunlaştığı bölgelerde tarım hakimdir.
Moğol göçebelerinin geleneksel yaşam alanları keçe yurtları ve orglardır (çadır türleri). Çinli çiftçiler ham tuğladan yapılmış kil evlerde yaşıyor.
Hayvancılık, özellikle Gobi’nin yarı çöl bölgelerinde ana geçim kaynağıdır. Sürünün yarısından fazlası koyun ve keçidir. Çoğunluğu büyükbaş hayvandır. Atlar, toplamın yalnızca küçük bir yüzdesini oluşturur.
Hayvancılığın önemli bir kısmı, bazı bölgelerde hala ulaşım için kullanılan Baktriya develeridir. Sığır meraları, yeraltı suyu sayesinde tüm yıl boyunca mevcuttur. Hayvancılık ağırlıklı olarak göçebedir ve sürüler yılda birkaç kez uç noktalar arasında 190 km’ye kadar göç eder.
Birkaç yararlı maden yatağı vardır, ancak tuz, kömür, petrol, bakır ve diğer cevherler çıkarılır. Tarım sadece nehir vadileri boyunca gelişti.
Gobi, doğu ve batıda, özellikle İç Moğolistan’ın güney-orta kesiminden Moğolistan’ın başkenti Ulan Batur’a kadar demiryolları ile geçilir. Bei ve Gasxun Gobi dağları üzerinden Doğu Çin’den Sincan’a (Çin) birkaç otoyol vardır.
