Jeolojik Zamanlar ve Özellikleri | Ansiklopedik Bilgiler

Jeolojik zamanlar, dünya tarihindeki jeolojik olayların kronolojik sırasını ifade eder. Bu zamanlar, dünya tarihindeki önemli jeolojik ve biyolojik olayları tanımlayan özel bir zaman dilimini temsil eder. Jeolojik zaman, en eski devir olan Prekambriyen’den başlayıp günümüze kadar devam eden bir zaman ölçeği oluşturur.

Doğanın tarihi, Dünya’nın oluşumundan bu yana sürekli devam eden sürekli bir süreçtir. Bu sürecin anlaşılmasını kolaylaştırmak için bilim adamları birçok çalışma yürüttüler. Bu zamanları anlamanın en kolay yolu olarak, Dünya tarihini jeolojik çağlar olarak tanımlamaya ve kronolojik sırayla dönemlere ayırmaya karar verdiler. Dünyanın oluşumuna baktığımızda yaklaşık 5 milyar yıl sürdüğü için bu süreci detaylandırmak kolay olmadı. Bu dönemler sadece tarihsel olarak yeterli olmayacağından, Jeolojik zamanlar ve özellikleri bilgiye ihtiyaç vardı. Bu uzun süreçte fosiller, çeşitli radyoaktif maddeler vb. birçok şey yapılarak ve araştırılarak dönemler hakkında bilgiler elde edilmiştir.

Jeolojik zamanlar ve özellikleri Bu zamanlar hakkında detaylı bilgi vermeden önce kronolojik sırayla öğrenelim. Bu beş ana zaman periyodu daha da alt bölümlere ayrılmıştır. İşte onları kronolojik sırayla gösteren bir tablo:

1. İlkel zaman – Prekambriyen (4,6 milyar yıl önce – 541 milyon yıl önce)
2. İlk kez – Paleozoik zaman (541 milyon yıl önce – 252 milyon yıl önce)
3. İkinci kez – Mezozoik zaman (252 milyon yıl önce – 66 milyon yıl önce)
4. Üçüncü Kez – Tersiyer (65 milyon yıl önce – 2,6 milyon yıl önce)
5. Dördüncü kez (antropozoyik – Kuvaterner dönemi – 12.000 yıl önce – günümüz)

Jeolojik zamanlar ve özellikleriDünya tarihinin farklı dönemlerinde meydana gelen jeolojik olayları ve evrimleri tanımlar ve bu dönemin özelliklerini bilmemize yardımcı olur. Bu dönemler, Dünya’nın oluşumundan günümüze kadar geçen süreyi kapsar ve jeolojik kayıtların farklı katmanlarında yer alır.

1. İlkel zaman (Kambriyen Öncesi)

Kambriyen öncesi dönem, Dünya’nın oluşumundan Kambriyen döneminin başlangıcına kadar geçen uzun süreyi kapsar. Prekambriyen dönem üç bölüme ayrılmıştır: Hadean, Archean ve Proterozoic.

• Hadean zamanı, Dünya’nın oluşumundan yaklaşık 4,6 milyar yıl öncesine kadar olan dönemi ifade eder. Bu dönemde, Dünya’nın yüzeyi göktaşı çarpışmaları, volkanik patlamalar ve diğer yoğun jeolojik faaliyetlerin bir sonucu olarak sürekli değişiyordu. Bu dönemde Dünya’da ilk okyanuslar ve atmosfer oluştu.
• Arkaik zaman, yaklaşık 4 milyar yıl öncesine kadar olan zaman dilimini kapsar. Bu dönemde Dünya’nın yüzeyi daha da kararlı hale geldi ve ilk kıtasal kütlenin oluştuğu düşünülüyor. Ayrıca bu dönemde ilk yaşam formları oluşmaya başlamıştır.
• Proterozoik zaman, yaklaşık 2,5 milyar yıl öncesini kapsar. Bu dönemde Dünya yüzeyinde kıtalar büyümeye başlamış ve atmosferdeki oksijen seviyesi yükselmiştir. Bu zaman diliminde tek hücreli canlılar çok çeşitli hale geldi ve çok hücreli canlıların ilk örnekleri ortaya çıktı.

2. İlk kez (Palezoi)

Paleozoik zaman, Dünya’da yaklaşık 541 ila 252 milyon yıl önce meydana gelen ve canlıların evriminde önemli bir dönüm noktası olan jeolojik bir dönemdir. Bu dönem Kambriyen patlaması adı verilen bir olayla başlar ve Permiyen-Triyas yok oluşu olayıyla sona erer.

Paleozoik zaman üç ana dönemden oluşur: Kambriyen, Ordovisiyen-Silüriyen, Devoniyen-Karbonifer. Her dönemde farklı türlerin ortaya çıkması ve kaybolması ile karakterizedir.

• Kambriyen dönemi yaklaşık 541 ila 485 milyon yıl önce gerçekleşti. Bu dönemde, karmaşık organizmaların ve ilk omurgalıların ortaya çıktığı Kambriyen patlaması meydana geldi. Deniz yaşamı oldukça çeşitliydi ve birçok yeni tür ortaya çıktı.
• Ordovisyen – Silüriyen: Ordovisyen yaklaşık 485 ila 443 milyon yıl önce meydana geldi. Bu dönemde deniz omurgasızları önemli ölçüde çeşitlendi ve karada ilk bitki belirtileri ortaya çıktı. Ayrıca bu dönemde birçok canlı türünün yok olmasına neden olan bir buzul çağı yaşanmıştır. Silüriyen dönem, yaklaşık 443 ila 416 milyon yıl önce gerçekleşti. Bu dönemde kara bitkileri daha da gelişti ve karadaki hayvanlar çeşitlendi. Omurgalılar da bu dönemde ortaya çıktı.
• Devoniyen – Karbonifer: Devoniyen dönemi yaklaşık 416 ila 359 milyon yıl önce gerçekleşti. Bu dönemde kara bitkileri daha da gelişti ve büyük ormanlar oluştu. Omurgalılar ve omurgasızlar denizlerde ve karada çeşitlilik gösterir. Karbonifer dönemi yaklaşık 359 ila 299 milyon yıl önce gerçekleşti. Bu dönemde büyük ormanlar ve bataklıklar oluşmuştur. Sürüngenlerin ilk ataları karada ortaya çıktı. Denizlerde mercanlar ve ammonitler çeşitlidir.

3. İkinci kez (Mezozoik)

Doğa tarihi açısından çok önemli bir dönem olan Mezozoik zaman, yaklaşık 252 milyon yıl önce başlayıp 66 milyon yıl önce sona eren ve yaklaşık 186 milyon yıl süren bir dönemdir. Paleozoik ve Permiyen-Triyas yok oluşları arasında kitlesel bir yok oluş meydana geldi. Bu olay Mezozoik’in başında gerçekleşti. Bu yok oluş tüm amniyotların, tüm trilobitlerin, konodontların ve graptolitlerin %96’sını öldürdü.

Mezozoik zaman üç döneme ayrılır: Trias, Jura ve Kretase.

• Triyas: Mezozoik zamanın ilk dönemi olan Triyas 252 milyon yıl önce başlayıp 201 milyon yıl önce sona ermiştir. Triyas dönemi, kara sürüngenlerinin, memelilerin ataları olan sinapsidlerin ve memelilerin ataları olan therapsidlerin ortaya çıkışını gördü. Aynı dönemde ilk dinozorlar ve pterozorlar ortaya çıktı. Triyas döneminin sonunda, Dünya’daki yaşam için önemli bir olay olan ve türlerin %50’den fazlasının yok olmasıyla sonuçlanan bir yok olma olayı meydana geldi.
• Jura: Triyas’ın sonundaki yok oluşun ardından, Mesozoyik’in ikinci dönemi olan Jura başladı. Jura dönemi 201 milyon yıl önce başladı ve 145 milyon yıl önce sona erdi. Bu dönemde sürüngenler, pterosaurlar ve dinozorlar büyüdü ve çeşitlendi. Aynı dönemde ilk kuşlar ortaya çıktı. Jura döneminin sonunda, ichthyosaurs, pliosaurs ve pterosaurs gibi deniz yaşamının yanı sıra bazı dinozor türlerinin neslinin tükendiği başka bir yok oluş meydana geldi.
• Kretase Dönemi: Mezozoik zamanın son dönemi olan Kretase Dönemi 145 milyon yıl önce başlayıp 66 milyon yıl önce sona ermiştir. Bu dönemde sürüngenler ve dinozorlar hâlâ egemendi. Bu dönemin sonunda, Kretase-Tersiyer yok oluşu olarak da bilinen kitlesel bir yok oluş meydana geldi. dinozor türleri gitti. Ancak kuşlar, memeliler ve bazı sürüngenler hayatta kaldı. Bu yok oluş, Mesozoyik zamanın sonunu işaret ediyordu ve Tersiyer zamana geçiş tamamlanmıştı.

4. Üçüncü kez (üçüncül)

Tersiyer zaman, yaklaşık 65 milyon yıl önce Mesozoyik zamanın sonu ile başlayan ve 2.6 milyon yıl önce Kuvaterner zamanının başlangıcı ile sona eren jeolojik zamandır. Üçüncül zaman ile Kuaterner zaman birlikte Senozoyik zamanı oluşturur. Özellikle iklimin soğuması, buzul çağlarının başlaması ve birçok memelinin evrimi ile karakterizedir.

• Birincisi, Paleosen döneminden (65-56 milyon yıl önce) başlar. Bu dönemde, daha önce baskın olan dinozorlar ortadan kayboldu ve yerlerini memeliler, kuşlar ve diğer hayvan türleri aldı. Memeli çeşitliliği bu dönemde hızla arttı.
• Paleosen dönemini Eosen dönemi (56-33,9 milyon yıl önce) takip eder. Bu dönemde dünyanın iklimi oldukça sıcak ve nemlidir. Tropikal ormanlar ve diğer tropikal bitki örtüsü yaygındır. Bazı modern memelilerin ilk örnekleri ortaya çıktı.
• Eosen döneminden sonra Oligosen dönemi başlar (33.9-23 milyon yıl önce). Bu dönemde iklim soğumaya başlar ve tropik yağmur ormanları, savanlar ve bozkır bölgeleri yaygınlaşır. Bu dönemde, ataları modern filler olan hortum ortaya çıktı.
• Oligosen dönemini Miyosen dönemi (23-5,3 milyon yıl önce) takip eder. Bu dönemde iklim soğur ve Antarktika buz tabakası genişler. Otlaklar ve ormanlar kuzey yarımkürede yaygındır. Modern memelilerin çoğu bu dönemde ortaya çıktı.
• Son olarak, Tersiyer zamanının son dönemi, Pliyosen dönemi (5.3-2.6 milyon yıl önce) gelir. Bu dönemde iklim soğumaya devam ederek bazı modern memelilerin ortaya çıkması ve gelişmesi için uygun koşullar yaratır. İnsanın ataları olan hominidler de bu dönemde ortaya çıktı.

Üçüncül zaman, hem hayvanların hem de bitkilerin evrimi için çok önemlidir. Aynı zamanda iklimin soğuması ve buzul çağlarının başlaması tüm dünyada iklim değişikliğine neden olmuştur.

5. Dördüncü kez (Antropozoyik-Kuvaterner)

geçmişte Jeolojik zamanlar ve özellikler Son olarak, bugünkü Dünya’nın son şeklini almasını sağlayan Antropozoyik Zaman’dan bahsedelim. Bu zaman, Dünya’daki insanların varlığının sonuçlarıyla karakterize edilen jeolojik bir zaman dilimidir. Bu zaman dilimi, yaklaşık 12.000 yıl önce başlayan ve günümüze kadar devam eden Holosen dönemi ile temsil edilmektedir.

Antropozoik zaman, sanayi devrimi, nüfus artışı, fosil yakıtların kullanımı, tarım, madencilik ve yerleşimlerin yaygınlaşması gibi faktörlerin yanı sıra insan faaliyetlerinin de etkisiyle gezegenimizin tarihindeki diğer jeolojik zaman dilimlerinden farklılık göstermektedir. gezegenimizin dünya yüzeyindeki coğrafyasını, ekolojisini, iklimini ve biyolojik çeşitliliğini değiştirdi.

Antropozoyik dönem, geleceğin tarihçilerinin insan faaliyetinin neden olduğu etkileri fosil kayıtlarında rahatlıkla görebilecekleri dönemdir. Bu, fosil kayıtlarında insan etkisinin görülebildiği ilk zaman dilimidir ve bu nedenle gezegenimizin tarihinde önemli bir dönüm noktasıdır.

Bu dönem iki dönemden oluşmaktadır.

1. buzul dönemi: kuzey yarımküreKıtaların soğuması sonucu Batı Avrupa, İskandinavya ve Kanada gibi topraklar buzulların altında kaldı. Bu dönemde büyük iklim değişiklikleri ve Günz, Mindel, Riess ve Würm olmak üzere dört buzul çağı görüldü. Çeşitli hayvan ve bitki türleri yok oldu. Deniz seviyesi düştü.
2. Buz Devri Sonrası: Bu dönem, bugünküne benzer bir iklim değişikliği gördü. İstanbul – Çanakkale Boğazları oluştu. Ege toprağı çöktü. İnsan yaratıldı.